Nacionalizmi ekstrem i ngjan tenxheres me presion qe ne se valvula e sigurise nuk i funksionon, atehere pasojat mund te jene katastrofike … Tenxherja, dhe gjella qe zjen brenda saj, mund te demtoje seriozisht pronarin ! Historia boterore ka plot raste te tilla. Nje nga me te spikaturat  ishte shperthimi i tenxheres qe zjente supen e ‘races superiore ariane’. Pasojat dihen ! Megjithese eshte egzagjerim krahasimi i ngjarjeve te rendesise boterore me ato qe ndodhin ne mejdisin shqiptar, prape se prape, mesimet e historise nuk duhen injoruar.

Gjate viteve te fundit, disa historiane shqiptare, me ne krye Znj. Elena Kocaqi, kane krijuar teorine ‘gjith-shqiptare’ bazuar ne hipotezen iliro-pellazgjike qe tenton shqiptarizimin e disa popujve ballkanike, dhe jo vetem. Sipas historianes Kocaqi, shqiptaret kane qene ata qe zhvilluan kulturen antike. Greke as ka patur dhe as qe ka. Bile gjate nje interviste, ku promovonte nje nga librat e saj te fundit, ajo shprehu optimizmin se greket kane filluar te kuptojne qe nuk jane greke … Materiali i meposhtem eshte nje reagim ndaj disa ideve dhe pikpamjeve te Znj. Kocaqi dhe pasuesve te saj.

​

*****

Nacionalistet shqiptare e perdorin shpesh here fjalen ‘Komb’. Midis te tjerash, brenda ketij termi ata perzjejne etnicitetin dhe nacionalitetin duke krijuar nje koncept, disi madheshtor, qe nuk bazohet as ne shkence, as ne te kaluaren historike. Ne se e perfytyroj fjalen ‘Komb’ si nje pikture, do te thesha se megjithese brendia ka mbetur e turbullt, korniza eshte shume me e qarte; Ajo eshte gdhendja iliro-pellazge. Po e le kornizen per nje moment dhe po perqendrohem tek brendia. Nuk duhet shume shkolle te kuptosh qe etniciteti dhe nacionaliteti nuk jane e njejta gje, perkundrazi ndodh qe ato perfaqsojne interesa dhe objektiva te ndryshme. Te vendosura ne hapesire kohore, nacionalizmi eshte nje krijim shume me i vonshem se etniciteti. Ne kohen e luftes se Trojes, qe historiania Kocaqi e konsideron si nje lufte midis shqiptareve, nacionaliteti nuk egzistonte as si ide. Ne rastin me te avancuar behej fjale per qytet-shtete dhe jo per kombe ! Mendoj se eshte gabim i madh te perzjehen konceptet e sotme me ato te 3,000 apo edhe te 500 viteve te shkuara. Per ta bere me te kuptueshme ate qe dua te them po permend disa raste nga koha moderne. 

Ne Zvicer jetojne disa etni te cilat, per njeren apo tjetren arsye, jane bashkuar dhe kane krijuar nje shtet nacional te perbashket. Pavaresisht perkatesise etnike, qytetaret e konsiderojne veten e tyre zvicerane dhe jo gjermane, franceze, italiane, apo dicka tjeter, megjithese ata flasin gjuhet respektive. 

Nga ana tjeter, gjermanet dhe austriaket, pavaresisht lidhjes gjenetike, historike, kulturore, gjuhesore, etj, e konsiderojne veten dy nacionalitete krejtesisht te ndryshme. Po ashtu bejne anglezet me irlandezet. 

Pra nga sa u permend me siper, etniciteti i ngjashem mund ti lidhe njerzit ne perpjekjet e tyre per krijimin e nje nacionaliteti/shteti te perbashket, por dhe mund ti largoje ata. Nje shprehje thote: “Ata qe i ngjajne njeri tjetrit, bashkohen”. Persa i perket gjuhes, ajo eshte nje faktor i rendesishem, por c’fare ndodh me njerzit qe flasin disa gjuhe ? Ku e vendosin ata veten ne raport me fqinjet, me te kaluaren dhe me te ardhmen e tyre ? Cilat jane motivet dhe interesat qe i shtyjne ata ne njerin apo tjetrin drejtim ?

Duke ju rikthyer teorive te Znj. Kocaqi(1). Pa dyshim qe ajo ka te drejte kur thote se ne disa zona te Greqise jetojne shqiptare, nje term qe ajo e perdor gjeresisht kur ju referohet arvanitasve. Mendimin tim rreth ketij paralelizmi une e paraqita me shembujt e mesiperm dhe nuk do ndaloj me gjate. Persa i perket prezences greke ne Shqiperi; c’faredo qe te thote ajo, une mund ti vertetoj asaj, dhe kujdo qe eshte i interesuar, qe te paret e mi ishin greke, ne kuptimin me te plote te fjales, dhe une jam pasardhes i tyre dhe aq grek sac ishin dhe para-ardhesit e mi. 

Ashtu sic ajo ben studimet dhe arrin perfundimet e saj, (me insistimin se ajo eshte gjithmone drejt sepse ka qene studente e shkelqyer dhe per kete bravo i qofte), edhe une kam te drejten te nxjerr konkluzionet e mia.

I shtyre nga kurioziteti te mesoj se ku eshte me i perhapur mbiemri ’Kocaqi’ kerkova ne dokumentat e emigrimit ne Amerike, Kanada dhe Australi. U perqendrova ne periudhen kohore midis viteve 1900 dhe 1939.

Rezultatet treguan se kishte shume pak persona me mbiemrin ‘Kocaqi’ qe kishin emigruar gjate kesaj periudhe kohore nga Shqiperia. Emrat qe une arrita te gjej ishin keto: Nick, Stephan, Katerina, Katherina, Katrina, Ella, Vathia, Sterjo, Christofer, Dhona. Behet fjale per pjestare te 2-3 familjeve qe mbanin mbiemrin Kocaqi dhe kryesisht kishin emigruar ne Australi. Ne kete liste perfshihen dhe femijet qe kishin lindur jashte Shqiperise.

​